Bismillah, ve-l-hamdu lillah, ve selamun ara resulillah

Cijenjena braćo i poštovane sestre

U ovom lijepom džumanskom danu sve nas želim podsjetiti na jedan vrlo važan događaj iz života našeg dragog Pejgambera Muhammeda, s.a.v.s., i njegovih ashaba koji je sadržan u hadisu nazvanom u hadiskoj literaturi kao hadisu Džibril. Često se ovom hadisu treba vraćati i o njegovom sadržaju razmišljati, uz traženje svog mjesta na duhovnoj skali o kojoj hadis govori. Pošto je hadis nešto duži na njegovom iznošenju ćemo se zadržati vrlo kratko kao i na komentarisanju kako bismo ispoštovali vrijeme jedne hutbe. Naime, Hazreti Omer, r.a., kazuje:

بَيْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَاتَ يَوْمٍ، إِذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ شَدِيدُ بَيَاضِ الثِّيَابِ، شَدِيدُ سَوَادِ الشَّعَرِ، لَا يُرَى عَلَيْهِ أَثَرُ السَّفَرِ، وَلَا يَعْرِفُهُ مِنَّا أَحَدٌ،

“Jednog dana dok smo bili kod Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pomoli se prema nama čovjek izrazito bijele odjeće, izrazito crne kose, na njemu se nisu vidjeli tragovi putovanja, a niko od nas ga nije poznavao.

حَتَّى جَلَسَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَأَسْنَدَ رُكْبَتَيْهِ إِلَى رُكْبَتَيْهِ، وَوَضَعَ كَفَّيْهِ عَلَى فَخِذَيْهِ،

Sjeo je prema Allahovom Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, i prislonio svoja koljena uz njegova, a ruke je stavio na svoja stegna,

وَقَالَ: «يَا مُحَمَّدُ أَخْبِرْنِي عَنِ الإِسْلَامِ»، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «الإِسْلَامُ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَتُقِيمَ الصَّلَاةَ، وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ، وَتَحُجَّ الْبَيْتَ إِنِ اسْتَطَعْتَ إِلَيْهِ سَبِيلًا»،

i zatim rekao: ‘Muhammede, obavijesti me o islamu.’ Na to Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, reče: ‘Islam je da svjedočiš da nema boga osim Allaha i da je Muhammed Allahov poslanik, da obavljaš namaz, daješ zekat, postiš ramazan i da hadž obaviš posjećujući Kabu, ako budeš u mogućnosti.’

قَالَ: «صَدَقْتَ»، قَالَ: فَعَجِبْنَا لَهُ يَسْأَلُهُ وَيُصَدِّقُهُ،

Na to će onaj nepoznati čovjek: ‘Istinu si rekao.’ Kaže Omer: ‘Mi mu se začudismo, pita ga a zatim veli: ‘Istinu govoriš.’

قَالَ: «فَأَخْبِرْنِي عَنِ الإِيمَانِ»، قَالَ: «أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ»،

Onda taj čovjek reče: ‘Obavijesti me o imanu.’ Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, odgovori: ‘Iman je da vjeruješ u Allaha, Njegove meleke, Njegove knjige, Njegove poslanike, Sudnji dan i da vjeruješ u Allahov kader – odredbu dobra i zla.’

قَالَ: «صَدَقْتَ»، قَالَ: «فَأَخْبِرْنِي عَنِ الإِحْسَانِ»، قَالَ: «أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ»،

Na to nepoznati čovjek reče: ‘Istinu si rekao, pa obavijesti me o ihsanu.’ Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, reče: ‘Ihsan je da robiješ Allahu kao da Ga vidiš, jer ako ti Njega ne vidiš, On tebe, zasigurno, vidi.’

قَالَ: «فَأَخْبِرْنِي عَنِ السَّاعَةِ»، قَالَ: «مَا الْمَسْئُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنَ السَّائِلِ»، قَالَ: «فَأَخْبِرْنِي عَنْ أَمَارَتِهَا»، قَالَ: «أَنْ تَلِدَ الأَمَةُ رَبَّتَهَا، وَأَنْ تَرَى الْحُفَاةَ الْعُرَاةَ الْعَالَةَ رِعَاءَ الشَّاءِ يَتَطَاوَلُونَ فِي الْبُنْيَانِ»، قَالَ: ثُمَّ انْطَلَقَ فَلَبِثْتُ مَلِيًّا، ثُمَّ قَالَ لِي: «يَا عُمَرُ أَتَدْرِي مَنِ السَّائِلُ؟» قُلْتُ: «اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ»، قَالَ: «فَإِنَّهُ جِبْرِيلُ أَتَاكُمْ يُعَلِّمُكُمْ دِينَكُمْ» [أخرجه مسلم (٨)].

Zatim nepoznati čovjek reče: ‘Obavijesti me o Sudnjem danu (kada će nastupiti).’ Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, na to odgovori: ‘Upitani o tome ne zna ništa više od onoga koji pita.’ ‘Pa obavijesti me o njegovim predznacima’, reče nepoznati, a Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, reče: ‘Kada robinja rodi svoju gospodaricu i kada vidiš gole, bose, siromašne čobane kako se nadmeću u gradnji.’

Zatim taj nepoznati čovjek ode. Nakon nekog vremena Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, me upita: ‘Omere, znaš li ko je bio onaj što me je pitao?’ Ja rekoh: ‘Allah i Njegov Poslanik najbolje znaju.’ Onda Božiji Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, reče: ‘To je bio Džibril, došao vam je da vas poduči vašoj vjeri.’

Za danas će nam biti sasvim dovoljno ako primijetimo nekoliko važnih tačaka ovog edukativnog susreta Džibrila, a.s., sa Allahovim Poslanikom, s.a.v.s., koji ima i značajnu odgojnu razinu:

  • Hadis govori o poznatim i nepoznatim stvarima, poznate su ova tri nivoa kroz koja treba da prođe svaki musliman (islam, iman i ihsan), a nepoznata je vrijeme nastupanja Sudnjeg dana.
  • Nakon kompletiranja Objave i upotpunjenja Vjerozakona ulaskom u islam musliman preuzima dinske obaveze bez obzira na jačinu, obim i dubinu svoga imana. Odatle vidimo da Džibril-i Emin prvo pita za islam.
  • Vanjski pokazatelji pripadnosti ovoj našoj lijepoj vjeri Din-i Islamu, manifestirani kroz izvršavanje pet islamskih dužnosti moraju biti prožeti čvrstim vjerovanjem i ubjeđenjem u temeljne imankse istine definisane kroz šest imanskih šarti.
  • Objedinjavanje i jednog i drugog segmenta čini kompletnost jedne dinske ličnosti a ta kompletnost stepenom ihsana (vjerovanja i djelovanja sa sviješću o stalnoj sveprisutnosti Onoga Koji poznaje i vidljivo i nevidljivo, i tajno i javno, i pokazano i skriveno) biva oplemenjena i nadograđena, dovedena do nivoa kojeg nazivamo estetikom ibadeta – da sve što u životu činiš činiš tako ispravno i lijepo kao da pred sobom vidiš svoga Rabba, nastojiš svoju volju uskladiti s Njegovim zadovoljstvom i djelovati u Njegovo ime.
  • Ovaj hadis na tako slikovit i originalan način pokazuje kako treba da teče proces odgoja i obrazovanja: sa puno poštovanja prema onome ko više zna, uz uvažavanje svakog nivoa znanja; jasno definisanje poznatih stvari na prisutnima razumljiv način; spremnost da se za nepoznato i nesaznato kaže da je takvo bez pokušaja improviziranog nuđenja pretpostavki koje ne mogu proći test pouzdanosti; autoritativnost kao i fizička i duhovna čistota učitelja a pažnja i spremnost na učenje učenika…
  • Put do ihsana neko nikada ne prođe do kraja, a jako mnogo se bavi pitanjima o kojima ne može mnogo saznati. Vrijeme mu isteče a do višeg nivoa duhovnog dijela svoga identiteta ne uspije doći. Šteta za njega.

Cijenjena braćo i poštovane sestre.

Hadis koji smo danas zajedno prošli jako me podsjeća na još jedan slučaj vrlo zornog podučavanja kojeg su nam pokazali sinovi hazreti Alije i Fatime, unuci našeg dragog Pejgambera, hazreti Hasan i hazreti Husejn. Naime:

“Jednom prilikom, dok su još bili dječaci, igrali su se pored džamije. Kad nastupi namasko vrijeme dođe jedan čovjek i poče uzimati abdest. Vidješe dječaci da ga on uopšte ne uzima pravilno, pa odlučiše da ga nauče. Ali kako? Pošto su bili mali, nisu htjeli da mu to kažu u lice, jer bi se vjerovatno naljutio i rekao im: „Vi mene da učite!“ Zato odlučiše da to urade na drugi način. Kad on završi sa uzimanjem abdesta, hazreti Hasan i Husejn mu priđoše i rekoše: „Mi se takmičimo ko će ljepše, ispravnije i brže od nas dvojice uzeti abdest i ne možemo da se složimo, pa nam ti presudi.“ I počeše se abdestiti. Jedan sasvim ispravno i lijepo a drugi još bolje. Kad čovjek vidje kako to oni čine, priđe im, pogladi ih po kosi i reče: „Djeco draga, Allah vas nagradio, vi mene naučiste uzimati abdest.“ Zatim pođe da ga ponovo uzme.”

Svim učiteljima, vjeroučiteljima i muallimima kao i učenicima želimo hairli početak nove školske, vjeronaučne i mektebske godine, vrijedan rad i dobar rezultat, uz Božiju pomoć i u Njegovom raziluku.

Gospodaru naš, učini dobrim ishod u svim našim stvarima. Spasi nas od poniženja na Dunjaluku i kazne na Ahiretu.

Gospodaru naš, udijeli nam toliko bojazni prema Tebi koliko će nas spriječiti da Tebi griješimo.

Naš salavat i selam prenesi našem prvaku, prvaku svih dobročinitelja, Muhammedu, alejhisselam, njegovoj porodici i svim njegovim ashabima.

Amin

Hatib dr. Sead-ef. Seljubac

Džamija Kralja Abdullaha u Tuzli, petak 31. august 2018. godine